Đại Hành Hoàng đế Lê Hoàn được sử liệu ghi nhận sinh vào mùa thu năm Tân Sửu (941), ngày 15 tháng 7 âm lịch ( Khoảng ngày 10 tháng 8 ) . Lê Đại Hành là vị Hoàng đế sáng lập nhà Tiền Lê nước Đại Cồ Việt, trị vì nước Đại Cồ Việt trong 24 năm. Ông xuất thân trong một gia đình nghèo, cha mẹ qua đời sớm, được một vị quan nhỏ là Lê Đột nhận về nuôi. Lớn lên, Lê Hoàn đi theo Nam Việt Vương Đinh Liễn. Ông là người trí dũng khác thường, tính tình phóng khoáng nên được sứ quân Đinh Bộ Lĩnh yêu mến, giao cho trông coi 2.000 binh sĩ.
Đến năm 968, sau khi dẹp loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế, bắt đầu xây dựng Nhà nước Đại Cồ Việt. Đinh Tiên Hoàng phong cho ông chức Thập đạo Tướng quân, Điện tiền đô chỉ huy sứ, cai quản quân đội của Đại Cồ Việt, trực tiếp chỉ huy đội quân cấm vệ của triều đình. Tháng 10 – 979, vua Đinh Tiên Hoàng bị viên quan hầu Đỗ Thích giết hại, triều đình tôn Vệ vương Đinh Toàn mới 6 tuổi lên ngôi vua. Lê Hoàn làm Nhiếp chính trong một tình thế đầy khó khăn.
Đầu năm 981, vua Tống phát quân sang đánh Đại Cồ Việt, đường bộ đi theo ngả Lạng Sơn, đường thủy thì tiến vào sông Bạch Đằng. Trước khi bước vào cuộc chiến chống quân Tống xâm lược, Thái hậu Dương Vân Nga cùng văn võ bá quan đã đồng lòng tôn Lê Hoàn lên ngôi vua, chính danh cầm quân phá Tống.
Mùa xuân, ngày 8 tháng 3 âm lịch năm Ất Tỵ (18 tháng 4 năm 1005), Lê Hoàn mất ở điện Trường Xuân, gọi là Đại Hành Hoàng Đế, sau nhân đó dùng làm miếu hiệu mà không đổi, triều đình chôn ở sơn lăng châu Trường Yên.
